Zamek w Sandomierzu

W XII wieku na dzisiejszym Wzgórzu Zamkowym powstał gród z wałami o konstrukcji skrzyniowej, co wiązać można z umiejscowieniem tu siedziby księcia Henryka Sandomierskiego, który nie mógł zająć starszego grodu na terenie Wzgórza Gostomianum zarezerwowanego dla zwierzchniego księcia princepsa. W związku z budową umocnień rozdzielono Wzgórze Zamkowe od Wzgórza Katedralnego przekopując pomiędzy nimi głęboką fosę, nad którą znajdował się most.

W 1478 roku na żona króla Kazimierza Jagiellończyka królowa Elżbieta Rakuszanka urodziła na zamku córkę Barbarę. W 1480 roku starosta Rafał z Jarosławia podjął rozbudowę zamku[4]. Gotycki budynek stojący od strony Wisły przedłużono w kierunku zachodnim, gdzie wzniesiono wieżę narożną tzw. "kurzą nogę". Zbudowano wtedy także mur biegnący od "kurzej stopy" na północ (mur ten wtopiony został w nowy budynek zachodni w latach 20. XVI wieku). Budynek południowy przedłużono też w kierunku wschodnim także na jego końcu budując niewielką wieżę narożną. Ówczesną gotycką zabudowę opisuje inwentarz z 1510 roku wymieniający na terenie zamku: bramę ze zbrojownią, dom naprzeciw Wisły (czyli budynek południowy), dom kamienny (domus lapidea) z kaplicą i izbą podstarościego (być może palatium romańskie Henryka Sandomierskiego).

Około 1513 roku król Zygmunt I Stary polecił staroście Stanisławowi Szafrańcowi podjąć nowe prace budowlane na zamku. Zburzono wtedy ośmioboczną wieżę Kazimierza Wielkiego (obecnie widoczne jest jej przyziemie). W latach 1523-1529 zamek rozbudowano pod kierunkiem Benedykta z Sandomierza.

Po trzecim rozbiorze Polski zaborcze władze austriackie przeznaczyły budynek zamkowy na więzienie i siedzibę sądu kryminalnego. W czasach Królestwa Kongresowego około 1825 roku przebudowano wnętrza gmachu zamkowego dzieląc barokowe piano nobile z czasów Sobieskiego na dwie kondygnacje. Przez wszystkie piętra części południowej przeprowadzono korytarz dzieląc boczne pomieszczenia na mniejsze cele. Z kolei elewację od strony dziedzińca przebudowano około roku 1844 roku w stylu klasycystycznym i otoczono dziedziniec murem. Przypuszcza się, że projektantem nowej fasady z rustyką mógł być Józef Sadkowski, Bernard Sieg, Feliks Popławski lub Franciszek Reinstein. W latach 1894-1900 na dziedzińcu zbudowano jednopiętrowy tzw. rogal oraz budynek administracyjny mieszczący pomieszczenia dla służby więziennej (zburzono je w latach 70. XX wieku). W 1932 roku otynkowano gmach zachodni pełniący nadal funkcje więzienne. Więzienie na zamku zlikwidowano w 1959.

Od 1986 roku w odrestaurowanych pomieszczeniach zamku ma siedzibę Muzeum Okręgowe w Sandomierzu. W 2001 roku wyremontowano mur oporowy od strony południowo-wschodniej. W latach 2002-2005 wyremontowano dach i poddasze oraz odrestaurowano basztę południową i salę rycerską.

źródło: wikipedia.org

Zobacz również:
Strona internetowa miasta Sandomierz